بیش از ۱۵۰ سال از زمانی که نخستین چاه نفت در ایالت پنسیلوانیا آمریکا فوران کرد، میگذرد. شاید در آن زمان کسی فکر نمیکرد که نفت در مدت زمان کوتاهی بسیاری از نیازهای زندگی بشر را از جمله تامین انرژی و مواد اولیه بسیاری از صنایع، متحول کند. با توجه به افزایش توامان قیمت نفت در دنیا طی سالهای گذشته، ضرورت استفاده بهینه از این منبع انرژی افزایش یافته است.
هر یک از پالایشگاههای نفت با توجه به نوع خوراکی که بر مبنای آن طراحی شده اند، پیچیدگی‌های متفاوتی دارند و محصولات متفاوتی تولید می‌کنند. فرآورده های نفتی تولید شده در پالایشگاهها ارزش اقتصادی متفاوتی دارند و به همین علت است که سودآوری پالایشگاهها نیز با هم متفاوت است. به عبارت دیگر پیچیدگی فناوری پالایشگاه یکی از مهمترین عوامل در تعیین میزان سودآوری پالایشگاه است که میزان و ترکیب فرآوردههای سبک و سنگین تولیدی پالایشگاه را تعیین میکند
در پالایشگاههای پیشرفته، فرآورده های سبکتری همچون LPG، بنزین، گازوئیل و سوخت هواپیما سهم بیشتری را از سبد فرآورده های تولیدی به خود اختصاص میدهد؛ زیرا این قبیل محصولات ارزش اقتصادی و تقاضای بیشتری دارند. به عبارت دیگر تولید محصولات سنگین و کم ارزش به ویژه نفت کوره یکی از شاخصهای ناکارآمدی پالایشگاههای دنیا به شمار میرود که سهم آن در سالهای اخیر به میزان چشمگیری کاهش یافته است. بسیاری از کشورها به جای تولید و فروش نفت کوره، تبدیل آن را به فرآورده های سبک و با ارزش نظیر بنزین و گازوییل در دستور کار خود قرار داده اند؛ زیرا نفت کوره یکی از کم ارزشترین فرآورده های نفتی محسوب میشود و حتی ارزش آن کمتر از قیمت نفت خام است.
نفت کوره
شکل ۱ – سهم نفت کوره تولیدی در برخی از کشورهای جهان در سال ۲۰۱۱ در مقایسه با وضعیت کشور(۱)
بررسی وضعیت پالایشگاههای کشور نشان میدهد سهم تولید نفت کوره در پالایشگاههای کشور ۲ برابر متوسط جهانی است و این رقم میتواند به عنوان یکی از گلوگاه های صنعت پالایش نفت کشور محسوب شود. سهم زیاد تولید نفت کوره در ایران نسبت به متوسط جهانی این سوال را در ذهن پدید می آورد که چرا تاکنون اقدام موثری برای کاهش سهم این محصول در سبد فرآوردههای پالایشی کشور صورت نگرفته است؟
