مجیدخسروپور
اشاره: متن تلاش دارد تا به مقدمه‌ای از چگونگی انتخاب مسیر بپردازد، طبیعتا هر انتخابی –از آن جا که بایسته است آگاهانه باشد نه از سر غفلت- ذیل هدفی تعریف میشود. بی هدفی به سردرگمی در انتخاب منجر خواهد شد. از آنجا که پایه های بحث پیش رو دینی است فلذا با رجوع به منابع و متفکران دینی بحث شده است. و تلاشی برای اثبات حرفها از طریق غیردینی یا بر اساس اهداف برون دینی نخواهد داشت، برای مثال بررسی نخواهیم کرد که چرا هدف زندگی نباید بهره هرچه بیشتر از دنیا باشد، از طرفی سیر متن هم این طور نخواهد بود که ابتدا بی هدفی و سردرگمی انسان عصر تکنولوژی تبیین شود و بعد به سراغ ایجاب برویم.
علی صفائی حائری در کتاب "اندیشه من" پس از بررسی، نقد و رد مذاهبی که از آن ها با عناوین "عاطفی" و "دستوری" یاد میکند- که در هر دو تفکر کمرنگ است- از مذهب "اصیل" که بنا شده بر تفکر است میگوید: «دین اسلام با تفکر شروع میشود "بگو شما را به یک چیز موعظه می‌کنم که برای خدا به پا خیزید و تفکر کنید"(سبا، 46)؛ با تفکر در تاریخ "آیا در زمین سیر نمی‌کنند و نمی‌بینند عاقبت کسانی که قبل از آن ها بودند چه شد؟"(روم،9/ محمد،10)؛ با تفکر در پدیده ها و آیه‌ها "آیا نگاه نمی کنند به ملکوت آسمان ها و زمین؟"(اعراف، 185)؛ در انسان، استعدادهایش، آفرینش و خلقتش "آیا تفکر نمی کنند در خودشان که خداوند آسمان ها و زمین و آنچه را بین آن هاست نیافرید مگر به حق؟"(روم،8)» سپس بیان میکند که انسان با تفکر در موارد بالا به شناختی نسبت به خود، خدا، طبیعت و تاریخ می‌رسد و این شناخت باعث میشود که به نقص خود پی برده و به سمت کمال مطلق که خداوند است حرکت کند.
شهید مطهری در کتاب "هدف زندگی" میگوید: «در قرآن یکجا تصریح میکند "جن و انس را خلق نکردیم مگر برای عبادت" غایت خلقت انسان و موجود دیگری را که جن مینامد عبادت شمره است، این ممکن است برای فهم ما خیلی ثقیل باشد... ولی به هر حال قرآن این مطلب را در کمال صراحت ذکر کرده، یعنی عبادت را به عنوان غایت خلقت ذکر نموده است» سپس شهید در همین کتاب به حدیثی از نهج البلاغه اشاره میکند که « قومی خداوند را عبادت میکنند برای بهشت که آن عبادت تجار است، گروهی خداوند را عبادت میکنند از روی ترس که این عبادت نوکران است و گروهی خداوند را عبادت میکنند برای سپاسگذاری(شکرا له) که این عبادت آزادگان است». پس در عبادت هم مراتبی وجود دارد.
در ادامه با هدفی متفاوت نسبت به مسئله "عبادت" رو برو میشویم. استاد محمدرضا حکیمی در کتاب "منهای فقر" که اخیرا چاپ شده و در باب مبارزه با فقر و فساد و برقرای قسط و عدالت در جامعه است، با استناد به آیه‌ی "و ما رسولان را ارسال کردیم با بینات، و با آن ها کتاب و میزان نازل کردیم، تا مردم اقامه قسط کنند"(حدید،25) میگوید: «انقلابی ترین فریادگرانِ تاریخِ انسان و قاطع ترین مدافعانِ حقوقِ خلق‌های محروم و مظلوم پیامبران بوده‌اند و هدف‌های اصلی و اساسی پیامبران –بنا بر نص قرآن کریم- دفاع از انسان محروم است و رسیدن به جامعه انسانی منهای فقر... عدالت یک امر مطلق است و محل تحقق آن "ناس" است، یعنی سراسر جامعه از درون بزرگترین شهرها تا دورافتاده ترین آبادی ها و فراموش شده ترین روستاها» این آیه هدف بعثت پیامبران را به صراحت اقامه قسط توسط مردم (ناس) بیان میکند.
